Της Αριας Αργατζοπούλου

Φιλολογικό μνημόσυνο του κλασικού φιλολόγου και συγγραφέα Θεοφάνη Λαϊνά πραγματοποιήθηκε σήμερα το πρωί στην αίθουσα του «Χατζηγιάννειου» στην Λάρισα, τρία χρόνια μετά τον χαμό του.

Για το φιλολογικό έργο και τον χαρακτήρα του συγγραφέα μίλησαν η Νικολέττα Τσιτσανούδη - Μαλλίδη, Λέκτωρ Γλωσσολογίας, Δημοσιογράφος, αλλά και πρώην μαθήτρια του μεγάλου Δασκάλου της ελληνικής γλώσσας, ο  κ. Θαν. Κουρταλίδης, πρ. σχολικός σύμβουλος φιλολόγων και ο δρ. Δημήτρης Καραμπερόπουλος, πρόεδρος της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών - Βελεστίνου Ρήγα.

Στην εκδήλωση έδωσαν το παρόν πολλοί φίλοι και συνάδελφοι του αείμνηστου δασκάλου, «αθάνατου», όπως τον χαρακτήρισαν οι ομιλητές, Θεοφάνη Λαϊνά. Ο τρόπος που δίδασκε την αρχαία ελληνική γλώσσα ήταν μαγικός, ήταν λάτρης και υπηρέτης του πλούτου της. Οι έννοιες του δήμου, της ελληνικής δημοκρατίας, του ελληνισμού και της ελληνικής γλώσσας διατρέχουν ολόκληρο το έργο του. Η ειμαρμένη του Ελληνισμού δεν έπαψε ποτέ να τον απασχολεί τόνισε η κα. Νικολέττα Τσιτσανούδη. Διαρκείς ήταν και οι φιλοσοφικές και πολιτικές του αναζητήσεις.  Ο Θεοφάνης Λαϊνάς ήταν η προσωποποίηση της λέξης «δάσκαλος» δεν ήταν απλώς ένας εκπαιδευτής, μετέδιδε παιδεία στους μαθητές του, τους ενέπνεε και τους ανέβαζε.  Όσοι είχαν την τιμή να τον γνωρίσουν δεν θα τον ξεχάσουν ποτέ.

Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης εκτέθηκαν τα δημοσιευμένα έργα του Θεοφάνη Λαϊνά, αλλά και τα ανέκδοτα βιβλία του και κάποια δημοσιεύματά του στον Τύπο. Το φιλολογικό μνημόσυνο οργάνωσαν η Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών - Βελεστίνου και Ρήγα και ο Δημοτικός Οργανισμός Πολιτισμού του δήμου Λαρισαίων.

Προσφώνηση του Δ. Καραμπερόπουλου

στο Φιλολογικό Μνημόσυνο του Θεοφάνη Λαϊνά

Λάρισα, 9 Απριλίου 2011

-Αξιότιμε κύριε Πρόεδρε του Δημοτικού Οργανισμού Πολιτισμού, Αθλητισμού και Επιστημών Λάρισας κ. Τσακίρη

-Αξιότιμε εκδότη του Θεσσαλικού Ημερολογίου κ. Σπανέ,

Αγαπημένη μαςς  Λίτσα Λαϊνά,  σύζυγο και συμπαραστάτη του Θεοφάνη

Αγαπημένα μας παιδιά του Θεοφάνη, Αντιγόνη και Σωτήρη

Κυρίες και Κύριοι

Ως ένα ελάχιστο φόρο στη μνήμη του Θεοφάνη Λαϊνά θεωρήσαμε ότι θα έπρεπε να διοργανώσουμε το σημερινό  Φιλολογικό Μνημόσυνο αυτές τις ημέρες (12 Απριλίου) που συμπληρώνονται τρία χρόνια από την αιφνίδια διακοπή του νήματος της ζωής του. Σ' αυτήν την εκδήλωση θα παρουσιαστεί ενδεικτικά από τους  ομιλητές, στο χρόνο που διατίθεται, το έργο του, τόσο αυτό που έχει δει το φως της δημοσιότητος με την έκδοσή του, αλλά και το πλούσιο ακόμη έργο του, που ήταν ήδη έτοιμο να εκδοθεί, να πάει στο τυπογραφείο αλλά η μοίρα άλλα μελέτησε, και μείνανε ανέκδοτα, και μερικά ακόμη έμειναν ανολοκλήρωτα, όπως το μεγάλο συζευκτικό συντακτικό της αρχαίας και νεοελληνικής γλώσσας.

Ο Θεοφάνης Λαϊνας ήταν από τα ιδρυτικά μέλη της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα. Είχε αναγνωρίσει τη σημασία της ίδρυσής της, για την πραγμάτωση των σκοπών της, για την μελέτη και προβολή του επαναστάτη Ρήγα Βελεστινλή και της γενέτειράς του Βελεστίνου και της ευρύτερης περιοχής, γι' αυτό και ήταν συμπαραστάτης στα διεθνή Συνέδριά της, στις διάφορες εκδηλώσεις της.

Για τη σημερινή εκδήλωση του Φιλολογικού Μνημοσύνου τυπώσαμε, εκτός της ωραίας προσκλήσεως, το καλαίσθητο ενημερωτικό έντυπο που κρατάτε στα χέρια  σας, «Θεοφάνης Λαϊνάς (1942-2008)», στο οποίο συνοπτικά καταχωρίζεται μια βιογραφία του καθώς και η εργογραφία του με μερικά στοιχεία για το κάθε έργο του, αυτά που ήδη έχουν εκδοθεί καθώς για τα ανέκδοτα έργα του, και για τα ανολοκλήρωτα. Όλα αυτά τα έργα δείχνουν  τη δυναμική του πνεύματός του και της προσφοράς του.

Θα θέλαμε και δημοσίως εδώ να ευχαριστήσουμε τον πρόεδρο του Δημοτικού Οργανισμού Πολιτισμού Αθλητισμού και Επιστημών Λάρισας κ. Τσακίρη  για την άμεση ανταπόκριση στην πρότασή της Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα  να διοργανωθεί από κοινού η σημερινή εκδήλωση, κατά την οποία να αναδειχθεί όσο το δυνατόν το συνολικό έργο,, το εκπαιδευτικό, επιστημονικό, συγγραφικό και κοινωνικό του Θεοφάνη Λαϊνά.

Επίσης να ευχαριστήσουμε του αγαπητούς ομιλητές την κυρία Τσιτσανούδη, λέκτορα γλωσσολογίας στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, δημοσιογράφο και μαθήτρια στο παρελθόν του Θεοφάνη Λαϊνά και τον κλασικό φιλόλογο κ. Θανάση Κουρταλίδη για τη συμμετοχή τους στο σημερινό Φιλολογικό Μνημόσυνο να καταθέσουν τις εμπειρίες και τις γνώσεις τους από τη επικοινωνία που είχανε με τον άνθρωπο Θεοφάνη Λαϊνά και το έργο του.

 Τέλος να ευχαριστήσουμε και όλους εσάς, οι οποίοι με την παρουσία σας τιμάτε τη μνήμη και το έργο του Θεοφάνη Λαϊνά.



---------------------------------------------------------------------------------------------------------

Δημ. Καραμπερόπουλος

«Πτυχές από την πολύπλευρη φυσιογνωμία του Θεοφάνη Λαϊνά»

Μετά τις εμβριθείς εισηγήσεις για το έργο του Θεοφάνη Λαϊνά από την κυρία Τσιτσανούδη και τον κ. Κουρταλίδη θα αναφερθώ ενδεικτικά σε μερικές πτυχές της προσωπικότητας του Θεοφάνη Λαίνά, με τον οποίο  τύχη αγαθή είχα μια καλή επικοινωνία μετά την πτώση της δικτατορίας το 1974 και την επαναλειτουργία της πολιτικής ζωής στη χώρα μας.

Τις πρώτες ειδήσεις για τον Θεοφάνη Λαϊνά τις είχαμε στα χρόνια του γυμνασίου τότε που ακούγαμε ότι οι κατά τρεις τάξεις μεγαλύτεροί μας ήταν πολύ δυνατοί στα αρχαία ελληνικά και στην έκθεση. Μεταξύ των μαθητών αυτών ήταν και ο Θεοφάνης Λαϊνάς, ο οποίος μαζί με του συμμαθητές του από το Στεφανοβίκειο έρχονταν με το ποδήλατο και με όλες τις καιρικές συνθήκες, στο Γυμνάσιο του Βελεστίνου, δείχνοντας κατ' αυτόν τον τρόπο τη δίψα για μάθηση, για γνώση.

  Το ενδιαφέρον του Θεοφάνη Λαϊνά για τα πολιτικοκοινωνικά θέματα ήταν έντονο, ήταν μάλλον αποτέλεσμα της γνώσης των αρχαίων κλασσικών κειμένων του Θουκυδίδη, Πλάτωνα, Αριστοτέλη, των τραγικών ποιητών για την ευθύνη των πολιτών στα δρώμενα της πόλεως τους.

          Με την αποκατάσταση της κοινοβουλευτικής δημοκρατίας μετά την πτώση της δικτατορίας το 1974, ιδιαίτερα συμμετείχε στον Νομό Λάρισας στις διεργασίες για το δημοψήφισμα του Δεκεμβρίου του 1974 για το πολιτειακό πρόβλημα. Παράλληλα δραστηριοποιείται στο Κίνημα της Χριστιανικής Δημοκρατίας του Νικολάου Ψαρουδάκη, στο οποίο συμμετείχε και ο ομιλών και εκείνο τον καιρό  το 1974 βρισκόμουνα ως αγροτικός ιατρός στον Πυργετό Λαρίσης με αποτέλεσμα να συναντηθούμε και να έχουμε στη συνέχεια διαρκή επικοινωνία. Θαύμαζα την ευγλωττία του, τον αγνό χαρακτήρα του, τη διάθεση προσφοράς, τον εμπλουτισμό του λόγου του με της κλασσικής μας κληρονομιάς παραδείγματα και φράσεις.

          Δημιουργήσαμε εδώ στη Λάρισα Τοπική Οργάνωση, την πρώτη στη χώρα μας, με γραφεία, ταμπέλα, και δραστηριότητες πολιτικοκοινωνικές,, όπως σε εκδηλώσεις για τον Μαρίνο Αντύπα στον τάφο του στο Ομόλιο, και στο Κιλελέρ.  Επισκέψεις και συναντήσεις σε διάφορα μέρη του Νομού Λαρίσης και της Θεσσαλίας, ακούγοντας τα τραγούδια για τη Θεσσαλία, τους Θεσσαλικού Κύκλου, για τους κολίγους και τσιφλικάδες, το δράμα του Θεσσαλικού κόσμου μετά την απελευθέρωση.

Συστατικό στοιχείο της προσωπικότητας του Θεοφάνη Λαϊνά ήταν η εργατικότητα. Εργασία συνεχώς με τη διδασκαλία, για ώρες δίδασκε τα θεωρητικά μαθήματα, αρχαία και νέα ελληνικά στους μαθητές του Φροντιστηρίου του. Στην εργασία συμπεριλαμβάνεται και η μελέτη. Μελετούσε τόσο για τις ανάγκες του Φροντιστηρίου όσο και για τις δικές του πνευματικές αναζητήσεις. Για ξεκούραση είχε τη ενασχόληση με τη μητέρα γη, με το χωράφι. Η άπλα του θεσσαλικού κάπου τον μάζευε. Ισως να μου μετέδωσε αυτήν  την αγάπη του  για τον κάμπο.

 Σε μια συνάντησή μας στη Λάρισα το 1993 και στη συζήτηση για τα δημοσιεύματά του στον τοπικό τύπο ως επιφυλλίδες ζήτησα μια σειρά από αυτά για να γίνω κοινωνός των όσα είχε δημοσιεύσει. Διαβάζοντάς τα διαπίστωσα την καλλιέπεια του λόγου του, τον πλούτο των ιδεών και των επιχειρημάτων του, τα οποία χρησιμοποιούσε κατά κανόνα από την αρχαία ελληνική γραμματεία, τους αρχαίους ΄Ελληνες συγγραφείς. Κείμενα για την δημοκρατία, τη γλώσσα, την παράδοσης και τον ελληνισμό. Και ενθουσιασμένος από την εντύπωση που μου κάνανε διαβάζοντάς τα, του πρότεινα να  εκδοθούν σε βιβλίο από τον Σύλλογο Βελεστινιωτών Αθηνών. Υποστηρίζω πάντοτε ότι τα σκόρπια δημοσιεύματα θα πρέπει κάποια στιγμή να συγκεντρώνονται και να δημοσιεύονται σε τόμο, σε βιβλίο για να έχει κανείς τη δυνατότητα να τα έχει όλα συγκεντρωμένα.

Μάλιστα η σύνθεση του εξωφύλλου ήταν δική του ιδέα, του Θεοφάνη Λαϊνά. Ήθελε να είναι στο εξώφυλλο δύο παραστάσεις με την ελληνική Βουλή και την αρχαία Αθήνα. Το βιβλίο αυτό το παρουσιάσαμε στο Βελεστίνο στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δήμου Βελεστίνου και κατά την παρουσίαση του επιδόθηκε η τιμητική περγαμηνή με την αντίστοιχη τιμητική πλακέτα από τον Σύλλογο Βελεστινιωτών Αθηνών.

Ηταν άριστος χειριστής του ελληνικού λόγου, όχι μόνο στα γραπτά του αλλά και στον προφορικό λόγο. Με ευγλωττία ανάπτυσσε τα επιχειρήματά του, τα οποία εμπλούτιζε με φράσεις από τους αρχαίους κλασσικούς συγγραφείς.

Πλούσιος ψυχικός κόσμος διακατείχε τον Θεοφάνη Λαϊνά, όπως μπορεί και τώρα ακόμη να τον γνωρίσει κανείς, να τον ανακαλύψει στα κείμενά των έργων του. Ιδιαίτερα μέσα στις επιφυλλίδες αναδύεται ο πλούτος αυτός της ψυχής του, κατά την ανάπτυξη των πολυποίκιλων θεμάτων, της παιδείας, της δημοκρατίας, της γλώσσας, του έθνους, του καθήκοντος, της συμπεριφοράς.

Μια άλλη χαρακτηριστική πτυχή της προσωπικότητάς του ήταν η πραότητα του, που ήταν παροιμιώδης. ΄Ηταν φιλοσοφημένος άνθρωπος γι' αυτό και ήταν πράος. Διαλεκτικός στη συμπεριφορά του ακόμη και όταν ήθελε να αντικρούσει εσκεμμένες παραλήψεις ή λάθη 

Ένα παράδειγμα του ευγενούς και ακέραιου χαρακτήρος του Θεοφάνη Λαϊνά είναι το ακόλουθο: Κατά το 1997  επέκρινε την εγκύκλιο του σχολικού συμβούλου Θεολόγων Λάρισας δια της οποίας καλούνταν οι καθηγητές να αποτρέπουν τους μαθητές να διαβάζουν τα «αντιχριστιανικά βιβλία» του Νίκου Καζαντζάκη.

Όμως στην απόφαση του υπουργείου παιδείας να τεθεί ο σχολικός σύμβουλος σε διαθεσιμότητα με επακόλουθο να στερηθεί μέρος του μισθού του που κάλυπτε τα έξοδα της πολύτεκνης οικογένειάς του, ο Θεοφάνης Λαϊνας επανέρχεται στον Ημερήσιο Τύπο και υποστηρίζει ότι η πολιτεία θα πρέπει να φερθεί ως «δημοκρατούμενη» και ως δημοκρατίζουσα».

Μάλιστα διερωτάται «Ποια άραγε είναι η εννοιολογική διαφορά ανάμεσα στις λέξεις Κράτος και Πολιτεία». Με το πλούσιο οπλοστάσιό του από τη γνώση των κλασσικών κειμένων ο Θεοφάνης Λαϊνάς σημειώνει χαρακτηριστικά ότι η λέξη κράτος «ως προς την εμφάνισή της προηγείται χρονικά και σημασιολογικά δηλώνει την ισχύ, την εξουσία και την μέσω αυτής επιβολή. Πολιτικά και πολιτειακά συνδέεται με καθεστώτα απολυταρχικά, βασιλικά και γενικά αντιδημοκρατικά». Και συνεχίζει για τη λέξη πολιτεία σημειώνοντας ότι αυτή «ακολούθησε  χρονικά, ετυμολογικά σχετίζεται με τις λέξεις ΠΟΛΙΣ-ΠΟΛΙΤΗΣ και από πλευράς περιεχομένου δηλώνει τη συμμετοχική συνύπαρξη και δράση καθώς και τη δημοκρατική και κατ' επέκταση ανθρωπιστική συμπεριφορά των μελών μιας κοινωνίας»

Και συνεχίζει  ο Θεοφάνης Λαϊνας   υποστηρίζοντας ότι «Λογικό λοιπόν είναι η Πολιτεία να "δημοκρατείται" και όχι να "κρατείται". ΄Οπου οι άνθρωποι "δημοκρατούνται" εκεί διαχέεται ανθρωπιά, που είναι και η πεμπτουσία της Δημοκρατίας».

Συμπληρώνει στη συνέχεια λέγοντας πως «Η Ελληνική Δημοκρατία, όπως αυτή προβάλλει από το πρώτο και ολοκληρωμένο πολιτειακό κείμενο, τον "Επιτάφιο" του Περικλή, με τα μέτρα τα οποία λαμβάνει ούτε τιμωρεί ούτε εκδικείται, αλλά αποβλέπει στον σωφρονισμό και στην επανόρθωση» Και καταλήγει υποστηρίζοντας ότι στην περίπτωση του πολύτεκνου σχολικού συμβούλου «΄Ωφειλε η πολιτεία διαθέτουσα τη "σύγγνωση" να προβεί στον έλεγχο και στην έρευνα χωρίς να περικόψει τον μισθό», διότι υποστηρίζει τελειώνοντας το κείμενο της επιστολής του  «η Δημοκρατία υπερέχει από τα άλλα πολιτεύματα στο ότι αυτή εξανθρωπίζει ενώ εκείνα απανθρωπίζουν».

Το απασχολούσε αρκετά και έντονα το θέμα της γλώσσας. Βέβαια στα έργα του τα επιστημονικά θεμελιώνει την Ιστορική συνέχεια της ελληνικής γλώσσας. Επί πλέον και στα άλλα κείμενά του απασχολείται με το θέμα της γλώσσας.

Σχετικά σημειώνουμε από το κείμενο της επιφυλλίδας με τίτλο «Γλώσσα και εκπαίδευση», που είναι στο υπό έκδοση βιβλίο του «Ελλήνων διανοήματα», ότι καταλήγει με της ακόλουθη παράγραφο: «Εκείνο όμως το στοιχείο που οριοθετεί, περιχαρακώνει και καταξιώνει το έθνος μας είναι η γλώσσα του. Ο ελληνικός λόγος αξεπέραστο πρότυπο υψηλοφροσύνης σκέψεως, αρμονικότατο άθροισμα λέξεων και λεκτικών μορφών και τρόπων, διαθέτοντας στη διαχρονική του χρήση πλουσιότατο λεξιλόγιο και ισχυρότατη εσωτερική συνοχή, έγινε ακρογωνιαίος λίθος, το υπόβαθρο και το υπόστρωμα πάνω στο οποίο στηρίχθηκε και διαμορφώθηκε η εθνική ταυτότητά μας. Η ουσία του ελληνισμού ταυτίζεται με τη γλώσσα την ελληνική. Η συνείδηση του Έλληνα σφυγμομετρείται με την γνώση και την αγάπη της γλώσσας».

Και πριν τελειώσουμε καλό θα είναι να διαβαστεί και να ακούσουμε ένα από τα αγαπημένα θέματα του Θεοφάνη Λαϊνά, για τη γλώσσα, μια άλλη συσχέτιση «Γλώσσα και Δημοκρατία» το επιγράφει:......

Τελειώνοντας θα θέλαμε να τονίσουμε ότι θα πρέπει τα ανέκδοτα έργα του Θεοφάνη Λαϊνά να εκδοθούν σε βιβλίο, όπως επίσης και τα δημοσιεύματά του στον τοπικό τύπο υπό την μορφή των επιφυλλίδων ώστε η σκέψη του, οι γνώσεις του να είναι δυνατόν να γίνουν οικείες σε εκείνους οι οποίοι θα θέλουν να τα γνωρίζουν, να γνωρίσουν τη δυναμική και τον προβληματισμό του πνεύματός του Θεοφάνη Λαϊνά, που για τη μνήμη του συγκεντρωθήκαμε εδώ στο Φιλολογικό αυτό Μνημόσυνο και γευτήκαμε μερικές από τις αρετές του πνεύματός του, μέσα από τα έργα του.