Ο Ρήγας Βελεστινλής επισκέπτεται για δεύτερη φορά τη Βιέννη τον Αύγουστο του 1796 και παρέμεινε μέχρι τον Δεκέμβριο του 1797, όταν αναχώρησε για να κατέλθει στην Ελλάδα, με σκοπό να εφαρμόσει το επαναστατικό του σχέδιο, το οποίο είχε συγκροτημένα προετοιμάσει. Κατά το χρόνο παραμονής του στη Βιέννη ο Ρήγας παρουσιάζει μία πρωτόγνωρη εκδοτική δραστηριότητα. Τυπώνει τα βιβλία Νέος Ανάχαρσις, Ηθικός Τρίπους, Στρατιωτικό Εγκόλπιο, την εικόνα του Μεγάλου Αλεξάνδρου, τη Νέα Χάρτα της Βλαχίας, τη Γενική Χάρτα της Μολδαβίας καθώς και τη δωδεκάφυλλη Χάρτα της Ελλάδος.

Και για όλα αυτά ο Ρήγας έπαιρνε την άδεια του λογοκρίτη της Αυστριακής Αστυνομίας, γεγονός το οποίο θα πρέπει να τονισθεί. Ο Ρήγας κατόρθωνε να παραπλανά τον λογοκρίτη ώστε να μην αντιλαμβάνεται το παραμικρό από το επαναστατικό του σχέδιο. Κατ’ αυτόν τον τρόπο αποδεικνύεται η συνωμοτική δράση του Ρήγα και πλέον καταρρίπτονται όλα εκείνα τα ατεκμηρίωτα, που εχουν γραφεί, ότι τάχα ο Ρήγας ήταν «επιπόλαιος εξεταστής των πραγμάτων». Μόνο τα επαναστατικά του κείμενα «Νέα Πολιτική Διοίκησις» και «Θούριος» ο Ρήγας τα τύπωσε παράνομα κλεισμένος δύο μερόνυχτα στο τυπογραφείο των αδελφών Πούλιου. Ηξερε καλά ότι δεν θα ήταν δυνατόν να παραπλανήσει πλέον τον λογοκρίτη της Αυστριακής Αστυνομίας και επί πλέον θα αποκαλύπτονταν το επαναστατικό του κίνημα.

Ο Ρήγας άρχισε να τυπώνει την Χάρτα της Ελλάδος αμέσως μετά την εγκατάστασή του στη Βιέννη, όπως φαίνεται από το πρώτο φύλλο της «Επιπεδογραφίας της Κωνσταντινουπόλεως», που εκδόθηκε το 1796. Για την έκδοση της Χάρτας κάνει μνεία η Εφημερίδα των αδελφών Πούλιου στα φύλλα 20 Φεβρουαρίου και 10 Μαρτίου 1797, ενώ στις 22 Μαϊου του 1797, γνωστοποιείται η ολοκλήρωση της εκτύπωσης:

«ΕΙΔΗΣΙΣ.-Ετελείωσεν ήδη και η Ελληνική της Ελλάδος

δωδεκάφυλλος χάρτα του κυρ Ρήγα, και πωλείται δημοσίως, τόσον εδλωεις Βιέναν, όσον και εις άλλας πόλεις οπού ο ίδιος εφρόντισε να στείλη. Οθεν δίδεται είδησις περί τούτου εις τους προσφιλείς της ελληνίδος εραστάς. Η δε τιμή είναι προς τρία γρόσια έκαστον φύλλον».

Ενδιαφέρον έχει να τονίσουμε ότι ο Ρήγας στη Χάρτα της Ελλάδος χρησιμοποιεί ξεχωριστή διακεκομμένη γραμμή για τις Τοπαρχίες και Επαρχίες, όπως αναγράφει και στο Υπόμνημα, που παρουσιάζεται κατωτέρω. Ωστόσο όμως έχουμε παρατηρήσει στη σχετική μελέτη μας ο Ρήγας θέτει ιδιαίτερη διακεκομμένη γραμμή στα βόρεια σύνορα τους κράτους του, την οποία όμως γραμμή δεν την μνημονεύει στο Υπόμνημα, όπως έκανε για τις Επαρχίες και Τοπαρχίες. Ενδιαφέρον έχει να επισημάνουμε ότι ο Ρήγας καταγράφει τις τοπαρχίες και επαρχίες της αρχαίας εποχής με τα αντίστοιχα ονόματά τους.

Το υπόμνημα της Χάρτας της Ελλάδος με τις διαφορετικές διαγραμίσεις των Επαρχιών και τοπαρχιών και όπου δεν μνημονεύεται η ιδιαίτερη διαγράμμιση στα βόρεια σύνορα του κράτους του.

Σχετικά με την ονομασία του μεγάλου χαρτογραφικού έργου του Βαλκανικού χώρου «Χάρτα της Ελλάδος», έχουμε υποστηρίξει κατά την για πρώτη φορά αυθεντική επανέκδοσή της, ότι εκείνη την εποχή στην Βιέννη κάθε εκτύπωση θα έπρεπε να έχει την άδεια του λογοκρίτη της Αυστριακής Αστυνομίας, όπως επισημάνθηκε παραπάνω. Και ο Ρήγας κατόρθωσε για έξι μήνες να τυπώνει την Χάρτα του παραπλανώντας την Αστυνομία με την χρησιμοποίηση του εντυπωσιακού τίτλου της, των επιπεδογραφιών, των αρχαίων νομισμάτων. Επί πλέον τόνιζε ότι η Χάρτα του ήταν για επεξήγηση του ταξιδιού του Νέου Αναχάρσιδος, ενώ δεν έχει καμμία σχέση με αυτό. Δεν ήταν δυνατόν να αναγράψει ότι ήταν χάρτης του κράτους του, που ήθελε να δημιουργήσει, διότι αμέσως θα συλλαμβάνονταν.

Μέχρι προ ολίγων ετών δεν γνωρίζαμε τους πρότυπους χάρτες, τους οποίους ο Ρήγας χρησιμοποίησε για να συντάξει τη Χάρτα του. Κατά συγκυρία, κατά την επέτειο των διακοσίων χρόνων από τον μαρτυρικό του θάνατο του Ρήγα, το 1998, σε συνέδριο στη γενέτειρά του, το Βελεστίνο, παρουσιάσαμε με μεγάλη χαρά τα πρώτα μας ευρήματα, τους χάρτες τους οποίους χρησιμοποίησε ως πρότυπα, δίδοντας κατ' αυτόν τον τρόπο απάντηση στο ερώτημα της ιστορικής έρευνας για τα πρότυπα της Χάρτας που δεν ήταν γνωστά. Αποδείξαμε ότι για τον χώρο της Ελλάδος και της Μ. Ασίας ο Ρήγας χρησιμοποίησε ως πρότυπο τον Χάρτη της αρχαίας Ελλάδος του Delisle.

Το ερώτημα που έχει έκτοτε ανακύψει είναι: Γιατί ο Ρήγας χρησιμοποίησε χάρτη της αρχαίας Ελλάδος και δεν πήρε ένα σύγχρονο χάρτη, που άλλωστε τότε κυκλοφορούσαν, για την περιοχή αυτή. Οι χάρτες αυτοί ανέγραφαν τα σύγχρονα της εποχής του Ρήγα ονόματα των πόλεων και των χωριών, ανέγραφαν τους σύγχρονους δρόμους, ενώ ο χάρτης της αρχαίας Ελλάδος περιείχε τα αρχαία ονόματα τους και οι δρόμοι ήταν της αρχαίας εποχής. Απάντηση θα δοθεί αφού πρώτα εξετάσουμε τα επαναστατικό σχέδιο του Ρήγα με το οποίο ήθελε στο χώρο όπου βρίσκονταν η οθωμανική απολυταρχική διοίκηση να δημιουργήσει το δημοκρατικό του κράτος, τη Νέα Πολιτική Διοίκηση.

Επαναστατικό σχέδιο του Ρήγα

Η μελέτη των έργων του Ρήγα, καθώς επίσης και των εγγράφων σύλληψης και ανάκρισης, που εκδόθηκαν από τους Λεγράνδ και ΄Αμαντο, μας προσφέρουν πολλά στοιχεία με τα οποία είναι δυνατόν να στοιχειοθετήσουμε το επαναστατικό σχέδιο το οποίο ο Ρήγας ήθελε να εφαρμόσει, όταν αποφάσισε φεύγοντας από τη Βιέννη να κατέβει στην Ελλάδα. Είχε σχεδιάσει ένα συγκεκριμένο επαναστατικό σχέδιο, χρησιμοποιώντας τα σημαντικά μέσα επικοινωνίας τον ήχο και την εικόνα: τον Θούριο για να εμψυχώνει τους σκλαβωμένους με σκοπό να αδράξουν τα άρματα για επανάσταση και τα κείμενα, τις παραστάσεις για να δείξει τη μεγάλη κληρονομιά των σκλαβωμένων. Επίσης μας δίνουν πληροφορίες για τα σχέδια του Ρήγα μετά την επανάσταση και την κατάλυση της απολυταρχικής εξουσίας του Σουλτάνου, τη δημιουργία δηλαδή της Νέας Πολιτικής Διοικήσεως στο κράτος που θα δημιουργούσε, την ελληνική Δημοκρατία.

Το επαναστατικό σχέδιο του Ρήγα δεν σταματούσε στην έκρηξη της επανάστασης, όπως συνήθως συμβαίνει στις εξεγέρσεις. Προχωρούσε και στην εδραίωσή της, στις περιοχές που θα ελευθέρωνε από την Οθωμανική τυραννία, δημιουργώντας νέο πολιτειακό καθεστώς, τη «Νέα Πολιτική Διοίκηση». Ο Ρήγας έδινε μεγάλη σημασία στο τι θα γίνει αμέσως μετά την στρατιωτική νίκη. Πίστευε ότι η αναρχία είναι μορφή τυραννίας, όπως το τονίζει και στον Θούριό του. Για τον λόγο αυτό ετοίμασε το Σύνταγμά του, ώστε μετά την στρατιωτική νίκη να το έχει έτοιμο για να διοικηθεί το κράτος του με ένα συγκεκριμένο δημοκρατικό Σύνταγμα. Ο Ρήγας μετέφρασε το γαλλικό Σύνταγμα το 1793 και μέρος του 1795 και δημιούργησε το δικό του Σύνταγμα, στο οποίο προσέθεσε και πολλά δικά του κείμενα, τα οποία δείχνουν την πρωτοποριακή πολιτική σκέψη του, στην εδραίωση και οργάνωση του κράτους του. Σε αντίθεση με το προϋπάρχον παλαιό πολίτευμα της απολυταρχικής οθωμανικής εξουσίας, ονόμασε τον καινούργιο τρόπο διοικήσεως «Νέα Πολιτική Διοίκησις», στην οποία περιέχονται η Επαναστατική Προκήρυξη, τα Δίκαια του Ανθρώπου, και το κυρίως Σύνταγμα.

Για το πόσο προνοητικός ήταν ο Ρήγας με τις ανωτέρω ενέργειες να έχει έτοιμο ένα σχέδιο Συντάγματος για το κράτος του μετά την επανάσταση διαπιστώνεται από όσα γράφει αργότερα ο Αδαμάντιος Κοραής. Συγκεκριμένα σημειώνει ότι «το δύσκολον όμως της επιχειρήσεως στέκει όχι μόνον εις την σύντριψιν του τυραννικού ζυγού, αλλά πολύ πλέον εις την σύνδεσιν και εναρμόνισιν νέα πολιτείας τοιαύτης, της οποίας οι πολίται μήτε να υποτάσσωνται μήτε να κινδυνεύουσιν του λοιπού να υποταχθώσιν εις κανέν' άλλον ζυγόν παρά τον ζυγόν των νόμων».

Ο Ρήγας στήριζε τη νέα πολιτική κατάσταση στη δημοκρατία με την αιρετή εκλογή των αρχόντων και όχι στην κληρονομική εξουσία. Μάλιστα καταχωρίζει και διατάξεις (Δίκαια του Ανθρώπου, άρθρο 35), για την προάσπιση της δημοκρατίας από τους εχθρούς της, οι οποίοι θα επιχειρούσαν να την καταλύσουν. ΄Ηθελε να δημιουργήσει μία νέα τάξη πραγμάτων στο Βαλκανικό χώρο με την εφαρμογή του δημοκρατικού Συντάγματος και των Δικαίων του ανθρώπου. Τόνιζε την συνεργασία και αλληλεγγύη των λαών, που βρίσκονται στη σκλαβιά, για να αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες και να μην αδιαφορούν για τα προβλήματα του κάθε μέλους. Ο καθένας είναι μέρος του γενικού συνόλου. Μάλιστα, ο Ρήγας ως «όλον» θεωρεί το σύνολο των λαών, οι οποίοι βρίσκονται στον Βαλκανικό χώρο, που θαυμάσια περιγράφει στη Χάρτα του και που πρέπει να συνεργάζονται για το γενικό καλό. Χαρακτηριστικά τονίζει στα Δίκαια του Ανθρώπου, άρθρο 34, πως «...δεν ημπορεί ποτέ κανείς να ειπή, ότι η τάδε χώρα πολεμείται, δεν με μέλει, διατί εγώ ησυχάζω εις την ιδικήν μου. Αλλ' εγώ πολεμούμαι, όταν η τάδε χώρα πάσχη, ως μέρος του όλου οπού είμαι». Και ο Ρήγας φέρνει παραδείγματα αυτής της σημαντικής προτάσεως του, για να γίνει κατανοητή από τους σκλαβωμένους, δείχνοντας έτσι το πόσο μεθοδικός ήταν στον σχεδιασμό του επαναστατικού του έργου. Συγκεκριμένα γράφει πως «Ο Βούλγαρος πρέπει να κινήται, όταν πάσχη ο ΄Ελλην. Και τούτος πάλιν δι' εκείνον. Και αμφότεροι δια τον Αλβανόν και Βλάχον».

Η ενότητα του Βαλκανικού χώρου διατηρούνταν κάτω από την απολυταρχική, δεσποτική εξουσία του Σουλτάνου. Ο Ρήγας ήθελε να διατηρήσει αυτήν την ενότητα του Βαλκανικού χώρου, αντικαθιστώντας την απολυταρχική εξουσία, στην οποία δεν υπήρχε σεβασμός στα «Δίκαια του Ανθρώπου», στα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως τα περιγράφει στη «Νέα Πολιτική Διοίκηση» του. Θα δημιουργούσε την αντιπροσωπευτική, δημοκρατική πολιτεία, η οποία θα είχε κοινούς νόμους για όλους τους λαούς του Βαλκανικού χώρου. Χαρακτηριστικά ο Νικόλαος Πανταζόπουλος σημειώνει ότι «το κράτος του Ρήγα θεμελιούται επί της συμμετοχής όλων των υποδούλων εθνοτήτων, βάσει της γενικής ρήτρας της ισότητος-αλληλεγγύης των αποτελουσών αυτό ομάδων, ανεξαρτήτως εθνικής προελεύσεως ή θρησκευτικής πεποιθήσεως»

Εχει σημασία να τονισθεί ότι η δημοκρατική ενοποίηση του Βαλκανικού χώρου θα ήταν αποτέλεσμα όχι της απολυταρχικής εξουσίας, αλλά απόρροια της κοινής θέλησης των λαών να συνυπάρχουν, να έχουν κοινούς νόμους, κοινό σύστημα εκλογής των αντιπροσώπων της κάθε επαρχίας, τους αιρετούς άρχοντες, χωρίς διακρίσεις μεταξύ των λαών, όπως ο Ρήγας είχε την πρόνοια να τα έχει γράψει και να τα έχει έτοιμα για την επομένη μέρα μετά την επανάστασή του. Πίστευε ο Ρήγας ότι η «στέρησις καλών νομων» ήταν η αιτία, όπως σημειώνει στην Επαναστατική Προκήρυξη, της άθλιας κατάστασης των λαών του Βαλκανικού χώρου. Η διάσπαση των εθνοτήτων εντός του Βαλκανικού χώρου θα ήταν εις βάρος των ίδιων των λαών. ΄Ηθελε τη συνεργασία των λαών, την δημοκρατική ενοποίησή τους για το καλό όλων, για την ανάπτυξή και πρόοδο τους.

Σημειώνουμε ότι στον Βαλκανικό χώρο δεν υπήρχαν στεγανά όρια των εθνοτήτων κατά την περίοδο της οθωμανικής εξουσίας και κατ' επέκταση δεν θα υπήρχε και στην πολιτεία που θα δημιουργούνταν μετά την επανάσταση του Ρήγα. Το κράτος του θα ήταν, όπως σημειώνει και ο ίδιος στο Σύνταγμά του, χωρίς διάκριση φυλής, θρησκείας και γλώσσας, δηλ. θα ήταν πολυεθνικό, πολυγλωσσικό και πολυθρησκευτικό.

Στη «Νέα Πολιτική Διοίκηση» του Ρήγα διακηρύσσονται η ισότητα των πολιτών έναντι των νόμων, η ατομική και εθνική ελευθερία, η ελευθερία έκφρασης των ιδεών, των θρησκευτικών πεποιθήσεων, των συγκεντρώσεων, η ελευθερία του τύπου, η ασφάλεια των πολιτών, το δικαίωμα της ιδιοκτησίας, η κατάργηση της δουλείας, η αντίσταση στη βία και αδικία κ. ά. Ωστόσο, ο Ρήγας προσέθεσε και πολλά δικά του κείμενα στο Γαλλικό Σύνταγμα του 1793, το οποίο μετέφρασε και είχε ως πρότυπο. Ενδεικτικά μνημονεύονται, η υποχρεωτική εκπαίδευση όχι μόνο των αγοριών αλλά και των κοριτσιών (Δίκαια του Ανθρώπου, άρθρο 22), διάταξη που για πρώτη φορά καταχωρίζεται σε Σύνταγμα, η στρατιωτική άσκηση των γυναικών, θεωρούμενος ίσως ο εισηγητής της ισότητας ανδρών και γυναικών στην εποχή του. Η προστασία των πολιτών από την τοκογλυφία, (Δίκαια του Ανθρώπου, άρθρο 35 ) η υπεράσπιση της δημοκρατίας από εκείνους που την επιβουλεύονται κ. ά. Ακόμη, τονίζει ότι οι δημοκρατικοί πολίτες θα πρέπει να συμμετέχουν ενεργά στα κοινά και να υπερασπίζουν τους δημοκρατικούς θεσμούς θεωρώντας την υποχρέωση τους αυτή «ως το πλέον ιερόν από όλα τα χρέη» τους (Δίκαια του Ανθρώπου, άρθρο 35).

Με την επικράτηση της επανάστασης του Ρήγα στη θέση της απολυταρχικής οθωμανικής εξουσίας θα δημιουργούσε τη Νέα Πολιτική Διοίκηση του, τη νέα τάξη πραγμάτων στο Βαλκανικό χώρο, με την εφαρμογή του Δημοκρατικού Καταστατικού Συντάγματος και των Δικαίων του Ανθρώπου. Πρότυπά του ήταν η Γαλλική Επανάσταση και η Δημοκρατία των αρχαίων Αθηνών. Γι' αυτό εξ άλλου και τιμητικά ονομάζει το κράτος του «Ελληνική Δημοκρατία», με την ευρύτερη σημασία και όχι με την σημερινή εθνική σημασία. Στήριζε τη νέα πολιτική κατάσταση στη δημοκρατία και όχι στην κληρονομική εξουσία. Ο Ρήγας ήταν εναντίον των τίτλων ευγενείας, όπως χαρακτηριστικά περιγράφεται στο βιβλίο του «Σχολείον των ντελικάτων εραστών» και των προνομίων. Μετά την επανάσταση θα προκήρυσσε εκλογές για την ανάδειξη των αιρετών αντιπροσώπων, των βουλευτών, που θα εκλέγονταν αναλογικά από κάθε επαρχία του κράτους του.

Η συμβολική παράσταση του κοιμισμένου λιονταριού με το ρόπαλο του Ηρακλέους στα

πόδια και στη ράχη του οποίου επικάθονται τα σύμβολα της εξουσίας του Σουλτάνου.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η παράσταση στο πρώτο φύλλο της Χάρτας της Ελλάδος με την Επιπεδογραφία της Κωνσταντινουπόλεως με το κοιμισμένο λιοντάρι, στη ράχη του οποίου επικάθονται τα σύμβολα της εξουσίας του Σουλτάνου. Όμως ο Ρήγας έχει βάλει στα πόδια του κοιμισμένου λιονταριού το ρόπαλο του Ηρακλέους, που θέλει να πει ότι όταν οι σκλαβωμένοι λαοί του Βαλκανικού χώρου ξυπνήσουν με τον επαναστατικό του Θούριο και την επανάστασή του θα αρπάξουν το ρόπαλο - τα άρματα - θα γκρεμίσουν την απολυταρχική εξουσία του Σουλτάνου και θα δημιουργήσουν τη «Νέα Πολιτική Διοίκηση», τη δημοκρατική πολιτεία. Ο Ρήγας παρόμοια και στους χάρτες της Βλαχίας και Μολδαβίας στις παραστάσεις κάτω από την προσωπογραφία του ηγεμόνα έχει θέσει το ρόπαλο του Ηρακλέους, που για πρώτη φορά έχει εντοπισθεί τώρα κατά την επανέκδοσή τους.

Το ρόπαλο του Ηρακλέους κάτω από την προσωπογραφία του ηγεμόνα της Βλαχίας.

Ο Ρήγας Βελεστινλής με την επανάσταση των σκλαβωμένων Ελλήνων και των άλλων Βαλκανικών λαών, που ετοίμαζε, στη θέση της απολυταρχικής οθωμανικής εξουσίας, οραματιζόταν να εγκαθιδρυθεί η «Νέα Πολιτική Διοίκησις», η δημοκρατική του πολιτεία. Ολοι οι συνυπόδουλοι λαοί «χωρίς εξαίρεσιν θρησκείας και γλώσσης», όπως τονίζει στο δεύτερο άρθρο του Συντάγματός του, θα απαρτίσουν την αντιπροσωπευτική πολιτεία, που θα φέρει τον τίτλο «Ελληνική Δημοκρατία», το πολιτικό πρότυπο του πολιτισμού των κλασσικών χρόνων, μοναδικό στην ιστορία των αιώνων και στις παραδόσεις των λαών. Η δημοκρατία ήταν για τον Ρήγα ένα πανανθρώπινο ιδανικό με υπερεθνικές διαστάσεις.

Σχετικά τώρα με τις αντιρρήσεις που έχουν εκφρασθεί πως τάχα ο Ρήγας ήθελε τους Έλληνες να έχουν την πρωτοκαθεδρία στο κράτος του, μια και του δίνει την ονομασία «Ελληνική Δημοκρατία», μπορούμε συνοπτικά να πούμε ότι η θέση του Ρήγα για την καθιέρωση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας δίνει απάντηση στην αντίρρηση αυτή. Οι ΄Ελληνες αποτελούσαν μικρή μειοψηφία στο Βαλκανικό χώρο και ως εκ τούτου η αναλογική αντιπροσώπευση τους στη Βουλή του κράτους του θα ήταν μικρή. Εξ άλλου στο άρθρο 25 των «Δικαίων του Ανθρώπου» σημειώνεται ότι «Η αυτοκρατορία (κυριαρχία) είναι θεμελιωμένη εις τον λαόν. Αυτή είναι μία, αδιαίρετος, απροσδιόριστος και αναφαίρετος» και ο Ρήγας χαρακτηριστικά επεξηγεί ότι δεν είναι υπέρ μίας μερίδας λαού, αλλ’ απεναντίας «ο λαός μόνον ημπορεί να προστάζη και όχι ένα μέρος ανθρώπων ή μία πόλις. Και ημπορεί να προστάζη δι' όλα, χωρίς κανένα εμπόδιον».

Όσον αφορά τώρα τη θέση του Ρήγα, που προτείνει ως επίσημη γλώσσα του κράτους του αντί της μέχρι τότε επικρατούσης τουρκικής την ελληνική γλώσσα, μπορούμε να πούμε ότι το έκανε από ρεαλιστική τακτική και όχι από σκοπιμότητα. Και τούτο διότι η ελληνική γλώσσα ήταν η πλέον διαδεδομένη στον βαλκανικό χώρο, ως γλώσσα του εμπορίου και της επικοινωνίας και επί πλέον «ως πλέον ευκατάληπτον και εύκολον να σπουδασθή», όπως ο ίδιος ο Ρήγας παρατηρεί στο άρθρο 53 του Συντάγματός του. Εξ άλλου στο Σύνταγμά του καθιερώνει το σεβασμό της γλώσσας και της πίστης του κάθε λαού, που αποτελεί μέρος του κράτους του. Στο άρθρο 7 του Συντάγματός του τονίζει με έμφαση πως κυρίαρχος λαός του κράτους του μετά την επανάσταση θα είναι όλοι οι κάτοικοι που κατοικούν σ' αυτό «χωρίς εξαίρεσιν θρησκείας και διαλέκτου, ΄Ελληνες, Βούλγαροι, Αλβανοί, Βλάχοι, Αρμένηδες, Τούρκοι, και κάθε άλλο είδος γενεάς». Εντύπωση προκαλεί το γεγονός ότι ο Ρήγας θέλει στο κράτος του όλους τους λαούς που κατοικούν ακόμη και τους Τούρκους, διότι και αυτοί υποφέρουν από την απολυταρχική εξουσία του σουλτάνου, όπως τονίζει και στον Θούριό του (Θούριος, στίχ. 17-20).

Οι χάρτες του Ρήγα πολιτικοί χάρτες του κράτους του

Ο Ρήγας κατά το 1797 εξέδωσε στη Βιέννη τη δωδεκάφυλλη «Χάρτας της Ελλάδος», τη «Νέα Χάρτα της Βλαχίας» και τη «Γενική Χάρτας της Μολδαβίας». Ο Ρήγας δεν ήταν επαγγελματίας χαρτογράφος. Τις εκδόσεις αυτές τις ενέτασσε στο επαναστατικό του σχέδιο, όπως έχουμε υποστηρίξει στις πρόσφατες επανεκδόσεις του χαρτογραφικού του έργου, που συνοδεύονται και με τα αντίστοιχα Ευρετήριά τους, τα οποία μας έδωσαν την ευκαιρία να ανακαλύψουμε τα στοιχεία εκείνα, δια των οποίων χαρακτηρίζονταν πλέον ως πολιτικοί χάρτες του δημοκρατικού του κράτους στο Βαλκανικό χώρο.

Οι χάρτες του είναι διαιρεμένοι σε Επαρχίας και Τοπαρχίες με ιδιαίτερη διαγράμμιση, όπως και τα σύνορα του κράτους του. Σχεδίαζε να τυπώσει επί πλέον και του χάρτες της Βουλγαρίας και της Ιλλυρίας με τις αντίστοιχες Επαρχίες και Τοπαρχίες, για να έχει για όλο το κράτος του λεπτομερείς χάρτες. Για τον Ρήγα ήταν απαραίτητο να έχει στα χέρια του την πολιτική διαίρεση του Βαλκανικού χώρου που ήταν κάτω από την απολυταρχική εξουσία του Σουλτάνου και επεδίωκε με την επανάστασή του να την ανατρέψει και να δημιουργήσει το ενιαίο δημοκρατικό κράτος στο Βαλκανικό αυτό χώρο. Μετά την επικράτηση της επανάστασής του θα προκήρυσσε εκλογές για την ανάδειξη των αντιπροσώπων κάθε Τοπαρχίας και Τοπαρχίας στη Βουλή, σύμφωνα με το Σύνταγμά του, το οποίο είχε την πρόνοια να το έχει έτοιμο, πριν ξεκινήσει για την επανάστασή του.

Συγκεκριμένα στο Σύνταγμά του άρθρο 3 τονίζει ότι το κράτος του «Διαμοιράζεται δια την ευκολίαν της διοικήσεως και δια να γίνεται η δικαιοσύνη παντού ομοιοτρόπως, εις επαρχίας, τοπαρχίας και προεστάτα». Μάλιστα για την κατανόηση των όρων αυτών φέρνει παραδείγματα «΄Ηγουν επαρχία λέγεται η Θεσσαλία, τοπαρχία η Μαγνησία (ήγουν του Βόλου τα χωρία) και προεστάτον η πολιταρχία της Μακρυνίτζας επάνω εις δώδεκα χωρία». Ακόμη στο Αρθρο 11 γράφει για τις εκλογές στην Τοπαρχία, στην οποία θα συγκεντρωθούν οι πολίτες για να ψηφίσουν: «Αι πρώται συναθροίσεις του λαού, ήγουν εκείναι οπού γίνονται δια να αποφασισθούν ποίοι έχουν να εκλεχθούν ως απεσταλμένοι, συγκροτούνται από κατοίκους, οίτινες ευρέθησαν να έχουν σπίτια προ έξ μηνών τουλάχιστον εις την τοπαρχίαν εκείνην, οπού γίνεται η Συνάθροισις».

Χαρακτηριστικό του πνεύματος και των ιδεών του Ρήγα για τις εκλογές στη δημοκρατική του πολιτεία αποτελεί το Αρθρο 20 του Συντάγματος του, στο οποίο σημειώνει μάλιστα και τις πρώτες εκλογές στο κράτος του την πρώτη Μαϊου του επομένου χρόνου του 1798, βέβαιος για την πορεία της επανάστασής του: «Η θέλησις της Πρώτης Συναθροίσεως κηρύττεται έτζι: Οι πολίται της Τοπαρχίας τάδε...συναχθέντες εις την Πρώτην Συνάθροισιν την πρώτη Μαϊου 1798,...».

Νομίζουμε ότι ο Ρήγας έχοντας κατά νουν τη δημιουργία της «Νέας Πολιτικής Διοικήσεως», σε αντικατάσταση της παλαιάς διοικήσεως της οθωμανικής απολυταρχικής εξουσίας, με το Σύνταγμα που μετέφραζε, δεν θα ήθελε να χρησιμοποιήσει την διοικητική διαίρεση καθώς και τις ονομασίες τους της παλαιάς διοικήσεως «Καδηλίκι» και «Μεμλεκέτι» για την Τοπαρχία και Επαρχία αντίστοιχα. Ισως γι' αυτό κατέφυγε στον χάρτη της αρχαίας Ελλάδος. Από εκεί πήρε την πολιτική διαίρεση σε επαρχίες και τοπαρχίες, αλλά και τις αντίστοιχες ελληνικές ονομασίες τους. Κατ' αυτόν τον τρόπο είχε ολοκληρωμένα την πολιτική διαίρεση με τις αντίστοιχες ονομασίες του κράτους του.

Σημειώνουμε ακόμη ότι ο Ρήγας στα έργα του Ο Ηθικός Τρίπους και Νέος Ανάχαρσις αναγράφει τους όρους «Τοπαρχία» και «Επαρχία» χωρίς να μνημονεύει τους αντίστοιχους όρους «Καδηλίκι» και «Μαμλεκέτι» της οθωμανικής πολιτικής διαιρέσεως, όπως έχουμε παρατηρήσει κατά τη σύνταξη των ευρετηρίων τους. Θα ήθελε να δώσει ελληνικούς όρους στην πολιτική διαίρεση του κράτους του, για το οποίο εκτύπωσε και τη Χάρτα του. ΄Ηθελε να έχει έτοιμο ένα χάρτη του χώρου που θα λευτέρωνε και θα δημιουργούσε τη δημοκρατία του, με τις επαρχίες και τις τοπαρχίες της. Η Χάρτα του θα ήταν ένα βοηθητικό εργαλείο της «Νέας Πολιτικής Διοικήσεως» του, του Συντάγματός του, όπως διατυπώνεται στα πρόσφατα αποτελέσματα της έρευνά μας , μετά την ενασχόληση μας με την επανέκδοση της Χάρτας και τη σύνταξη του ευρετηρίου των ονομάτων της.

Συμπέρασμα: Ο Ρήγας στη νέα πολιτική πραγματικότητα που θα δημιουργούσε μετά την επανάστασή του, τη Νέα Πολιτική Διοίκηση, δεν θα ήθελε να χρησιμοποιήσει την παλαιά πολιτική διαίρεση της οθωμανικής απολυταρχικής εξουσίας και τις ονομασίες της, αλλά νέα πολιτική διαίρεση και νέες ονομασίες. Για τον λόγο αυτό θα πήρε τον χάρτη της αρχαίας Ελλάδος του Delisle, στον οποίο υπήρχε η πολιτική διαίρεση σε τοπαρχίες και επαρχίες με τις αρχαίες ονομασίες τους. Τελικά η Χάρτα του ήταν πολιτικός χάρτης του κράτους του, για να μπορεί να έχει την πολιτική διαίρεσή του με σκοπό να διοργανώσει τις εκλογές προς ανάδειξη των αντιπροσώπων, των βουλευτών. Να αρχίσει να λειτουργεί δημοκρατικά πλέον η Νέα Πολιτική Διοίκησις του Βαλκανικού χώρου.

--------------------------------------------------------------------------------

Βλ. Λέανδρου Βρανούση, Ρήγας, Βασική Βιβλιοθήκη αρ. 10, , σελ. 48.

Σχετικά βλ. Δημ. Καραμπερόπουλου, «Η συνωμοτική δράση του Ρήγα Βελεστινλή», Ιστορικά Θέματα, τεύχ. 41, Ιούνιος 2005, σελ. 65-73, και του ιδίου, «Η άδικη κρίση του Ιω. Φιλήμονος για τον επαναστάτη Ρήγα Βελεστινλή», Θεσσαλικό Ημερολόγιο, τόμ. 38, 2000, σελ. 257-272 και σε ανάτυπο, Αθήνα 2000.

Αιμ. Λεγράνδ-Σπ. Λάμπρος, Ανέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή και των συν αυτώ μαρτυρησάντων, Αθήνησιν 1891, φωτομηχανικλή επανέκδοση με την προσθήκη ευρετηρίου από την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 1996 (Β΄έκδοση 2000), σελ. 17.

Εφημερίς, Η αρχαιότερη Ελληνική εφημερίδα που έχει διασωθή, Βιέννη 1791-1797. Εκδότες: Οι αδελφοί Μαρκίδες Πούλιου. Ανασυγκρότηση της σειράς σε φωτοτυπική επανέκδοση. Ερευνητική, συλλεκτική και εκδοτική φροντίδα, Προλεγόμενα κτλ. Λ. Βρανούσης. Ακαδημία Αθηνών, Κέντρον Ερεύνης του Μεσαιωνικού και Νέου Ελληνισμού, Αθήνα 1995.

Βλ. Δημ. Καραμπερόπουλος, «Η ¨Χάρτα της Ελλάδος¨ του Ρήγα. Τα πρότυπά της και νέα στοιχεία», στο Η Χάρτα του Ρήγα Βελεστινλή, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα με την υποστήριξη της Ακαδημίας Αθηνών, Αθήνα 1998, σελ. 50.

Βλ. Δημ. Καραμπερόπουλος, «Η ¨Χάρτα της Ελλάδος¨ του Ρήγα. Τα πρότυπά της και νέα στοιχεία»..., ό. π.

Γι' αυτό εξάλλου υποστηρίξαμε ότι δεν έχει έρεισμα η εκφρασθείσα άποψη ότι τάχα η Χάρτα της Ελλάδος ήταν και στρατιωτικός χάρτης και μάλιστα υποστηρίχθηκε ότι ήταν ο πρώτος επιτελικός χάρτης της Ελλάδος, και τούτο διότι ήταν της αρχαίας Ελλάδος και οι δρόμοι της αρχαίας εποχής και όχι της συγχρόνου όπως θα άρμοζε σε επιτελικό χάρτη. Βλ. Δημ. Καραμπερόπουλου, «Η "Χάρτα της Ελλάδος" του Ρήγα. Τα πρότυπά της και νέα στοιχεία»..., ό. π. σελ. 28

Αιμ. Λεγράνδ-Σπ. Λάμπρος, Ανέκδοτα έγγραφα..., ό. π. Κων. Αμάντου, Ανέκδοτα έγγραφα περί Ρήγα Βελεστινλή, Αθήνα 1930, φωτομηχανική επανέκδοση με τη συμπλήρωση Ευρετηρίου από την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 1997.

Βλ. Δημ. Καραμπερόπουλος, «Ο "Θούριος Ως πότε παλικάρια" εμψυχωτής των ραγιάδων επανστατών», περιοδ. Θεσσαλικό Ημερολόγιο, τόμ., ..., 2005, σελ........

«Γιατί κ' η αναρχία ομοιάζει την σκλαβιά», Θούριος, 1797, στίχ. 27. Ο Ρήγας διατυπώνει την πολιτική του αντίληψη σχετικά με την αναρχία, της οποίας οι πολιτικές αντιλήψεις σε όλες τις εποχές εκφράζονται από ανθρώπους, οι οποίοι θέλουν μόνο να γκρεμίσουν, αλλά δεν χτίζουν, δεν προτείνουν ένα συγκεκριμένο πολιτικό πρόγραμμα. Ο Ρήγας το αποτόλμησε, πρότεινε και επιχείρησε να το εφαρμόσει, γι' αυτό και κατατάσσεται στις μεγάλες φυσιογνωμίες του Βαλκανικού χώρου.

Η «Νέα Πολιτική Διοίκησις» του Ρήγα έχει παρουσιασθεί παράλληλα με το Γαλλικό Σύνταγμα από τον Λέανδρο Βρανούση, Ρήγας Βελεστινλής-Φεραίος, ΄Απαντα των Νεοελλήνων Κλασσικών, Αθήνα 1968, τόμ. 2, σελ. 681-727 και τον Απόστολο Δασκαλάκη, Το πολίτευμα του Ρήγα, έκδοσις μετά προσθηκών, εκδόσεις Ε.Γ. Βαγιονάκη, Αθήνα 1976, σελ. 74-111.

Αδαμ. Κοραής, Προλεγόμενα εις Β΄ έκδοσιν του Βεκκαρίου, Περί αδικημάτων και ποινών, Εν Παρισίοις 1823, σελ. νβ΄.

Μάλιστα το μεγαλύτερο μέρος του άρθρου 35 των Δικαίων του Ανθρώπου είναι προσθήκη του Ρήγα.

Νικόλαος Πανταζόπουλος, Μελετήματα για τον Ρήγα Βελεστινλή, β΄ έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2000, σελ. 88.

Στο άρθρο 7 του Συντάγματος ο Ρήγας τονίζει ότι ο κυριάρχος λαός είναι «όλοι οι κάτοικοι του βασιλείου τούτου, χωρίς εξαίρεσιν θρησκείας και διαλέκτου, Ελληνες, Βούργαροι, Αλβανοί, Βλάχοι, Αρμένηδες, Τούρκοι και κάθε άλλο είδος γενεάς».

Ρήγα Βελεστινλή, Σχολείον των ντελικάτων εραστών, Βιέννη 1790, σελ. 304.

Χαρακτηριστικά ο Κοραής παρατηρεί ότι «όπου εισχωρήσουν προνόμια, εκεί νόμοι δεν ισχύουν, και όπου νόμοι δεν ισχύουν, εκεί μη προσμένης δικαιοσύνην από τα δικαστήρια», Βλ. Αδαμ. Κοραής, Προλεγόμενα εις δευτέραν έκδοσιν Βεκκαρίου Περί αδικημάτων και ποινών, Εν Παρισίοις 1823, σελ. μζ΄.

Για το "ρόπαλο του Ηρακλέους" βλ. Δημ. Καραμπερόπουλος, «Η ¨Χάρτα της Ελλάδος¨ του Ρήγα. Τα πρότυπά της και νέα στοιχεία»..., ό. π., σελ. 39-40, του ιδίου «Το ρόπαλο του Ηρακλή. Το σύμβολο της επαναστατικής σκέψης του Ρήγα», Ιστορικά θέματα, τεύχ.16, Μάρτιος 2003, σελ. 27-31, Λουκίας Δρούλια, «Η πολυσημία των συμβόλων και το "ρόπαλον του Ηρακλέους" του Ρήγα», Ο Ερανιστής, τόμ. 21, 1997, σελ. 129-142.

Δημ. Καραμπερόπουλος, Οι χάρτες Βλαχίας και Μολδαβίας του Ρήγα Βελεστινλή. Νέα στοιχεία-Ευρετήριο-Αυθεντική επανέκδοση, έκδ. Επιστημονικής Εταιρείας Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2005.

« Ο Ρήγας είναι η συνισταμένη όλων των ρευμάτων όσα συναντούμε σ' αυτή την εποχή μέσα στον ελληνισμό» σύμφωνα με τον Κ. Θ. Δημαρά, Ιστορία της νεοελληνικής λογοτεχνίας, όγδοη έκδοση, ΄Ικαρος, Αθήνα 1987, σελ. 166.

Σύμφωνα με τη μαρτυρία του Johann Christian von Engel, ο Ρήγας ετοίμαζε λεπτομερείς χάρτες και για τις υπόλοιπες περιοχές του κράτους του, της Βουλγαρίας και Σερβίας. Βλ. Γ. Λάϊος, «Οι χάρτες του Ρήγα. ΄Ερευνα επί νέων πηγών», Δελτίο Ιστορικής Εθνολογικής Εταιρείας, τόμ. 14, 1960, σελ. 298.

Για παράδειγμα ας αναφέρουμε μία Επαρχία της Χάρτας της Ελλάδος την «Θεσσαλία», που περικλείνεται με ιδιαίτερη διαγράμμιση και διαιρείται στις Τοπαρχίες «Εστιώτις», «Πελασγιώτις», «Μαγνησία», «Φθιώτις», «Αθαμάνες», «Δρύοπες», «Αινιάνες», και «Φθιώται Αχαιοί».

Βλ. τα έργα του Ρήγα Βελεστινλή, Ο Ηθικός Τρίπους, Βιέννη 1797, Φωτομηχανική επανέκδοση από την Επιστημονική Εταιρεία Μελέτης Φερών-Βελεστίνου-Ρήγα, Αθήνα 2001.