κ. Ανδρέα Κωνσταντόπουλο

Καθηγητή Παιδιατρικής

Διευθυντή Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής

Πανεπιστημίου Αθηνών

Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού»

Γουδί Αθήνα

Θέμα: Η φυματίωση έχει μνημονευθεί ήδη από τον Ιπποκράτη.

Αγαπητέ κύριε Καθηγητά,

  Θα ήθελα να επισημάνω μία ανακρίβεια που έχει καταχωρισθεί στον πρόλογό σας του εξαιρετικά επιμελημένου πολύγλωσσου εντύπου με τίτλο «Φυματίωση. Ενημερωτικό έντυπο για γονείς και παιδιά» που έχει εκδοθεί από την Κλινική σας και ιδιαίτερα από το Ιατρείο Φυματίωσης. Η συγκεκριμένη ανακρίβεια βρίσκεται στην αρχή του προλόγου σας, στον οποίο γράφετε ότι «Η φυματίωση είναι ένα από τα παλαιότερα λοιμώδη νοσήματα και πρωτοπεριγράφηκε τον 3ο π.Χ. αιώνα από Κινέζο ιατρό».

  Μελετώντας όμως τα κείμενα της Ιπποκρατικής Συλλογής βρίσκουμε πολλές αναφορές στην αρρώστια «φθίσις», που είναι όρος για τη φυματίωση, και ενδεικτικά προς τεκμηρίωση θα αναφερθούν από αυτές τις αναφορές τρεις παραπομπές:

Α). Κλασσική, όπως τονίζει ο Γ. Πουρναρόπουλος, είναι η περιγραφή της φυματιώσεως στην Ιπποκρατική Συλλογή, Προγνωστικό 22. Βλ. E. Littre, Oeuvres comletes d' Hippocrate, vol. 2, Paris, 1840-1844, σελ. 152-153 και Γ. Πουρναρόπουλος (επιμ.), Ιπποκράτης ΄Απαντα τα έργα, Αθήνα 1968, τόμ. 1, σελ. 210:

«Πρώτον μεν ο πυρετός ουκ αφίησιν, αλλά την μεν ημέρην λεπτός ίσχει, την δε νύκτα πλείων και ιδρώτες πολλοί επιγίγνονται...και οφθαλμοί έγκοιλοι γίγνονται...αι δε γνάθοι ερυθήματα έσχουσι και οι όνυχες των χειρών γρυπούνται (=Ιπποκράτειοι δάκτυλοι) και οι δάκτυλοι θερμαίνονται και μάλιστα οι άκροι...και σιτίων ουκ επιθυμέουσιν. Απόλλυνται δε ους ο πυρετός μη αφή...σιτίων δε μη επιθυμέωσιν...».

Β). «΄Οσοισι των φθισικών αι τρίχες εκ της κεφαλής ρέουσιν, υπό διαρροίης απόλλυνται. Και όσοισι φθισικοίσιν επιγίνονται διάρροιαι, θνήσκουσιν». Κωακαί προγνώσεις, 428. E. Littre, ό. π., τόμ. 5, σελ.680 και Γ. Πουρναρόπουλος, ό. π., τόμ. 3, σελ. 428.

Γ. «Φθίσις γίνεται μάλιστα ηλικίησι τήσιν από οκτωκαίδεκα ετέων μέχρι πέντε και τριήκοντα ετέων». Αφορισμοί Τμήμα Πέμπτον, 9. E. Littre, ό. π., τόμ. 4, σελ. 534. Γ. Πουρναρόπουλος, ό. π., τόμ. 2, σελ. 254.

  Νομίζω ότι το θαυμάσιο ενημερωτικό αυτό πολύγλωσσο έντυπο της Κλινικής σας θα πρέπει να επανεκδοθεί με την αναφορά ότι η φυματίωση ήδη από τον Ιπποκράτη έχει γίνει η περιγραφή της.

Με εκτίμηση

Δρ. Δημ. Καραμπερόπουλος